ترجمه قرآن
ترجمه قرآن در یک نگاه تاریخی به ترجمه سوره مریم می‌رسد که توسط پادشاه حبشه انجام گرفت. اولین زبانی که قرآن به آن زبان برگردانده شده است فارسی است که توسط سلمان فارسی انجام شد.
قران کریم نیز مانند هر کتاب آسمان دیگری در نسخه اولیه به زبان‌اصلی آن است، زبان‌اصلی قرآن عربی فصیح و بلیغ هست و خود برخلاف معجزات سایر پیامبران معجزه پیامبر اسلام میباشد. به طوریکه خداوند در آن حریف طلبیده است تا هرکس ادعایی دارد آیه به‌مانند آن بیاورد. در زمانی حریف طلب کرده است که اعراب شهره سخنوری و شاعری بودند. خدا خود می‌داند کتاب او چنان شیوا و رسا است، حقایق آن چنان بی‌مانند و دقیق است، پیشگویی‌هایی درست آن در طول تاریخ به‌مرور به حقیقت می‌پیوندند، و در نهایت کتابی کاملا انسانساز و جامعه ساز است که بشری یارای مقابله با معجزه او را ندارد.
الحق که چه جاودان معجزه‌ای است این کتاب. آفریننده خوب می‌داند هر وسیله و اتفاقی از بین رفتنی است اما کتاب او ماندنی، و روشنگر ذهن و قلب میلیاردها انسان در طول تاریخ. تاریخ بی‌کتاب دوام ندارد و اسلام بی قرآن نفس ندارد.
چگونه از قرآن بنویسیم بدون اینکه به سجده بیفتیم در مقابل خداوندی که تنها نام خودش چنان مقدس است که بر روی کاغذی نوشته شود با آن کیمیاگری می‌نماید و چه‌کار سختی دارند مترجمان قرآن. ارائه ترجمه های قرآن کار هرکسی نیست. قبل از شروع به کار خود مترجم باید روحی سبک داشته باشد تا با توکل بر خدا شروع کند که اگر آفریننده مدد ندهد مگر می‌شود قرآن ترجمه کرد. حتی نمی‌توان آیه‌ای از آن را در طول یک سال خواند. تنها عربی و فارسی دانستن و قواعد و دستور زبان برای مترجم قرآن که کفایت نمی‌کند؛ او باید هم تاریخ بداند، هم احکام و هم الهیات.
14 قرن است از تولد قرآن می‌گذرد و این کتاب نفس این دین است و هیچ پژوهشگر دینی بدون تکیه بر آن یارای سخن گفتن از خداوند و اسلام را ندارد. همین بررسی‌ها و پژوهش‌هاست که سبب شده مترجمان جسارت یابند اقدام به ارائه ترجمه‌های قرآن کنند و ادعا کنند تمام تلاش خود را کرده‌اند که ترجمه های قرآن همان لطافت و قوت خود را حفظ کند و درعین‌حال مفاهیم و رموز بی‌کم‌وکاست به مخاطب انتقال یابد.
در مقابل، مخالفان ترجمه های قرآن مدعی هستند، مترجم توانایی انتقال تمام معانی آن را ندارد و تنها فهم خود را منتقل می‌کند و این مجموعه منظم در هنگام برگردانده شدن به زبان دیگر نظم خاص خود و همچنین قسمتی از مفاهیم را از دست میدهد. اگر بخواهیم منصفانه مابین دو طرف قضاوت کنیم؛ باید بگوییم وقتی متنی از زبانی به زبان دیگر برگردانده می‌شود در انتقال مسائلی مانند تمثیلات، اصطلاحاتی که از آن‌ها چندین برداشت می‌توان کرد و… مشکلاتی دارد.
بهترین ترجمه های قرآن
ترجمه‌های قرآن کریم اکنون از مترجمان متعددی در همه دنیا قابل‌دسترس میباشد. در راستای انجام رسالت اطلاع‌رسانی، تصمیم گرفتیم به معرفی تعدادی از ترجمه‌های قرآن که قابل‌قبول‌تر است بپردازیم، امید است مقبول افتد.
در سال 1373 محمدمهدی فولادوند اقدام به ترجمه قرآن کریم کرده است، این ترجمه؛ نثر روان و ساده و قابل‌فهمی دارد، ازلحاظ جمله‌بندی نقیصه کمی در آن دیده می‌شود، ترجمه او محتوا به محتوا است. سعی نموده است تمام جملات ترجمه شوند و ترتیب آن‌ها همانند نسخه عربی باشد. ترجمه او 30 سال به طول کشیده است و یکی از بهترین‌ها میباشد. البته منتقدین اشکالاتی مانند عدم ارائه توضیح برای بعضی از آیات و نادیده گرفتن افعال ذم و مدح و بی‌توجهی به خلط آن‌ها با فعل تعجب را گرفته‌اند.
الهی قمشه‌ای ترجمه‌ای آزاد و خوش‌خوان و تفسیر آمیز از قرآن ارائه داده است. در باب این ترجمه سخن‌ها بسیار است تا قبل از او ترجمه تحت‌اللفظی ارائه می‌شد؛ اما او با برداشت آزاد خود این سد فکری را شکست. گواه کار ارزشمند او صدبار تجدید چاپ آن در میلیون‌ها نسخه است.
از ترجمه‌های قرآن که قلمی روان دارد و به‌دقت و محتوا به محتوا ترجمه‌شده است ترجمه قرآن مکارم شیرازی است.
شیخ حسین انصاریان نیز ترجمه‌ای از قرآن را آورده است که دقیق بوده و از توضیحات داخل کروشه بهره می‌برد. این ترجمه روان بوده و متناسب با نسل امروز میباشد.
ترجمه‌ای خوش‌خوان و شیوا از قرآن را عبدالمحمد آیتی انجام داده است. واژه‌هایی که به‌کاربرده است نسبت به سایر ترجمه‌ها بسیار زیباتر هستند. البته مانند هر ترجمه فردی دیگری از قرآن این ترجمه نیز ایراداتی دارد؛ ایرادی مانند برقراری ارتباطاتی که وجود ندارند و حذف ارتباط‌هایی که وجود دارند.
آخرین مورد از نمونه‌های خوب ترجمه‌های قرآن که به ذکر آن می‌پردازیم؛ ترجمه قرآن از بهاءالدین خرم شاهی هست که نثر ادبی روانی دارد و درعین‌حال ترجمه با اصل متن مطابقت بسیاری را داراست. در پانوشت توضیحات نوشته‌شده است، در عوض داخل متن از توضیحات مفصل خالی است.
خالی از لطف ندیدیم یکی از ترجمه‌های دقیق و لغت به لغت از قرآن را که یکی از مترجمان اهل سنت نوشته است را نیز بیان کنیم؛ ترجمه مذکور توسط شاه ولی‌الله دهلوی نوشته‌شده است که در حاشیه و داخل پرانتز توضیحات تفسیری ذکر نموده است.
در قسمت دوم پلی به گذشته زده و ترجمه‌های قرآن که در قرن‌های قبل صورت گرفته است را در ذیل برای شما معرفی می‌نماییم.
نسخ قدیمی ترجمه های قرآن
رجمه‌های قرآن هرگاه درجایی نام‌برده میشوند، کمتر کسی را می‌یابید که نام ترجمه تفسیر طبری را نشنیده باشد. ارزش تاریخی و ساختاری آن همچون شاهنامه فردوسی بوده و از اولین ترجمه‌های قرآن به فارسی است، کتاب به‌اشتباه نام تفسیر پیداکرده است. در بررسی شیوه کار ترجمه تفسیر طبری دیده می‌شود؛ چند آیه را ترجمه کرده‌اند سپس به تفسیر پرداخته و حکایاتی که درباره آن است را بیان کرده‌اند. آنچه در نثر کتاب دیده می‌شود استفاده از جملاتی است که در فارسی استفاده نمی‌شده است و نویسندگان جملاتی که استفاده کرده‌اند که با نحوه بیان قرآنی هماهنگ باشد.
تفسیر گازر نوشته مفسر شیعی ابوالمحاسن جرجانی است. جِلاءالاذهان و جَلاءُالاحزان نام اصلی کتاب است که به علت معروفیت نویسنده به تفسیر گازر معروف شده است. در این اثر ترجمه آیات در درون تفسیرها ذکرشده و نویسنده نثر فارسی روانی را جاری کرده است.
رَوضُ الجِنان و رَوحُ الجَنان فی تفسیر القرآن اثر ابوالفتوح رازی از مفسرین شیعه میباشد که کل آیات قران را از ابعاد مختلف موردبررسی قرار میدهد. این کتاب را اولین تفسیر شیعی می‌دانند که کل قرآن را شامل می‌گردد. نثر کتاب روان و شیواست، البته از کلمات عربی بسیار استفاده کرده است.
کلام آخر؛ ارائه ترجمه‌های قرآن، این اثر همیشه جاویدان هیچ‌گاه نمی‌تواند بی‌نقص باشد؛ زیرا اثر، اثر خدایی است و مترجمان تنها بنده هستند و محدودیت‌های خود رادارند.
برای اطلاعات بیشتر در مورد مشخصات یک کتاب نفیس و با کیفیت به این مقاله رجوع کنید.