تاریخچه چاپ کتاب
چاپ کتاب آرزویی است که هر نویسنده جوانی دارد، باتجربه‌ها که آردشان را ریخته و الکشان را آویخته‌اند دیگر چاپ کتاب برای آن‌ها یک آرزو نیست بلکه جزوی از زندگی آن‌هاست. هرروزه در سراسر دنیا بیش از هزاران کتاب به چاپ می‌رسد؛ کتاب‌هایی با نویسندگانی با زبان‌ها و فرهنگ‌ها و ایده‌ها و افکار متفاوت آدم‌هایی که چه بسیار شب‌هایی را برای تولد کتاب خود رؤیاپردازی کرده‌اند، چه زحماتی که نکشیده‌اند.
چه نیکو سرنوشتی دارد کتابی که دست‌به‌دست بین خوانندگان می‌چرخد و در گوشه کتاب‌فروشی‌ها و کتابخانه‌ها خاک نمی‌خورد، چه نشاطی به نویسنده هدیه می‌شود وقتی می‌فهمد نوشته‌های او دنیای آدم‌های زیادی را تغییر داده است و حداقل یک نفر در دنیا زندگی خود را توانسته است با نوشته‌های او تغییر دهد و احساس بهتری را از زندگی تجربه کند. آری انتشار کتاب زمانی ارزش دارد و شیرین است که حداقل برای یک نفر مفید باشد. سالانه مبالغ زیادی هزینه چاپ کردن کتاب می‌شود که این هزینه‌ها در کشورهای پیشرفته به استقبال مردم بازمیگردد؛ اما متأسفانه در کشور ما روزبه‌روز آمار مطالعه کاهش می‌یابد که این خود گواه این است که هنگام چاپ این محصول فرهنگی باید دقت بیشتری عمل آید تا مطالب مفید با هزینه چاپ کم به کتاب تبدیل گردد و به‌خوبی در دسترس عموم قرار گیرد.
چاپ همگام با صنعت چاپ شکل امروز خود را یافت، قبل از آن اگر به تاریخ رجوع کنیم به چند هزار سال پیش باید برگردیم که به خشت‌هایی از گل رس که بر آن‌ها مهر زده می‌شد برمی‌خوریم. تاریخ را که ورق بزنیم به یک متن مذهبی بودائی می‌رسیم که قدیمی‌ترین کتاب چاپی است و مربوط به سال 868 میباشد. بعد از گذشت سال‌ها از آن دوران است که گوتنبرگ دستگاه چاپ را معرفی کرد و به طبع آن صنعت چاپ وارد ایران شد.
آن‌طور که ذکرشده است؛ برای اولین بار چاپ سنگی توسط میرزا صالح شیرازی در ایران، و در شهر تبریز مورد استفاده قرار گرفت و اینچنین بود که کتاب در ایران پای لرزان خود را به مرحله جدید گذاشت تا طعم جدید زندگی را بچشد. سال‌ها از آن روزها می‌گذرد، ما روزهای طلایی و افول زیادی را با کتاب گذراندیم و الحق که میزان تیراژ کتاب در یک کشور را می‌شود به عنوان وسیله ای برای محاسبه پیشرفت آن استفاده کرد. در همین راستا تصمیم داریم در قسمت ذیل درباره مراحل چاپ و انواع چاپ به‌طور مختصری صحبت کنیم.
مراحل اداری چاپ کتاب
انتشار کتاب به نیمه دوم تولد کتاب بازمیگردد؛ نیمه اول به عهده نویسنده میباشد که چه بنویسد و چگونه بنویسد و ویراستاری کتاب را از لحاظ دستور زبانی و املایی انجام دهد. گاهی خود نویسندگان ویراستاری را انجام می‌دهند و گاهی این کار را به دست خود ناشر می‌سپارند. یکی از خدماتی که بعضی از ناشران امروزه ارائه می‌دهند در زمینهٔ ویراستاری و صفحه‌آرایی است. قبل از چاپ باید شماره 13 رقمی به نام شماره شابک از خانه کتاب دریافت شود، سپس از سازمان اسناد و کتابخانه ملی فیپای کتاب صادر می‌شود و بعد از فیپا وزارت ارشاد مجوز کتاب را صادر می‌نماید؛ که زمان صدور مجوز بر اساس موضوع کتاب متفاوت است. بعد از چاپ، چند نسخه تحویل وزارت ارشاد می‌گردد تا اعلام وصول صورت گیرد. امروزه ناشران این مراحل را برای نویسنده انجام می‌دهند.
انتشار کتاب با تنظیم قرارداد مابین نویسنده و یا مترجم با ناشر شروع می‌شود و بنا به درخواست نویسنده تایپ و صفحه‌آرایی بر اساس قطع انتخابی انجام می‌گیرد، سپس پای طرح جلد و جنس آن به میان می‌آید. از انتخاب‌های مهم در چاپخانه انتخاب روش چاپ میباشد که در ذیل توضیح می‌دهیم. با چاپ متون، چاپ جلد هم انجام می‌گیرد. بعد از چاپ جهت محافظت از جلد و حفظ کیفیت آن از پوشش‌های سلفون و یووی استفاده می‌شود؛ و بالاخره می‌رسیم به مرحله صحافی و پایان ماجرای چاپ. چند نمونه هم به وزارت ارشاد بعد از آماده شدن کتاب ارسال می‌گردد و اعلام وصول اتفاق می‌افتد. کتاب شما آماده است.
سفارش چاپ آفست کتاب
چاپ امروزه عمدتاً به دو روش چاپ دیجیتال و چاپ افست انجام می‌گیرد. نویسنده‌های تازه‌کاری که معمولاً با تیراژ کم کار خود را شروع میکنند و نیاز دارند در هزینه‌های چاپ صرفه‌جویی کنند، از چاپ دیجیتال استفاده میکنند. در این مواقع چاپ دیجیتال با توجه به تنوعی که در چاپ ابعاد مختلف کاغذ دارد، با سرعت‌بالا قادر است این کار را انجام دهد. چاپ دیجیتال در کتاب‌هایی که تصاویر چندان رنگارنگ نیستند و یا تک‌رنگ یا سیاه‌وسفید هستند می‌تواند کیفیت خوبی برای چاپ کتاب‌های شما ارائه دهد. البته نکته ظریفی که در این میان وجود دارد مسئله صحافی چاپ دیجیتال کتاب است که باید از بهترین متریالها برای صحافی آن استفاده شود در غیر این صورت ماندگاری کتاب کم می‌شود.
در مقابل چاپ دیجیتال، چاپ افست قرار دارد. روشی از چاپ که برای کتاب‌های پرتیراژ می‌توانید بر روی آن حساب کنید. در چاپ افست کتاب از واسط چاپ به نام زینک استفاده می‌شود. نوشته و تصویر شما بر روی زینک که از جنس فلزی میباشد زده می‌شود و از آن بر روی کاغذ شما منتقل می‌شود. کیفیت در این نوع چاپ عالی است؛ البته به شرطی که دستگاه شما سالم باشد، خوب شسته شود، از رنگ‌ها باکیفیت خوب استفاده شود، نیروی کار تهیه‌کننده زینک مهارت لازم را داشته باشد، دما و شرایط محیطی مثل رطوبت را بتواند تنظیم نماید، و در نهایت کاربر دستگاه چاپ نیز ماهر باشد.
در چاپ دیجیتال کتاب شما به ازای هر کتاب مبلغ مشخصی پرداخت می‌کنید؛ اما در چاپ افست با توجه به طولانی بودن مدت زمان ساخت زینک که سبب شده چاپ زمان بری نسبت به روش دیجیتال باشد، به ازای هر فرم چاپی یک زینک ساخته می‌شود و چنانچه تعداد تنوع رنگ بیشتر باشد زینک بیشتری باید ساخته شود. در چاپ افست هزینه یک چاپ و 5000 چاپ تفاوتی ندارد و در واقع چاپخانه با بستن زینک بر روی دستگاه، هزینه 5000 چاپ را برای شما محاسبه خواهد کرد.
در صورتی که هر گونه نظر و یا سوالی در زمینه انتشار کتاب دارید، در قسمت دیدگاه ها آن را منتشر کنید. خوشحال خواهیم شد اگر بتوانیم به سوالات شما همراهان گرامی پاسخ بدهیم. مقاله مشخصات یک کتاب نفیس نیز راهنمای خوبی برای شما در انتخاب یک کتاب با کیفیت است و توصیه می شود آنرا مطالعه بفرمایید.